Η αρχή της καλλιγραφικής και της ζωγραφικής τέχνης χάνονται στην παλαιογραφία. Οι πρώτοι καλλιγράφοι των χειρογράφων συνήθιζαν να στολίζουν το κείμενο, για να δώσουν μεγαλύτερη αξία στο έργο τους. Έφτιαχναν δηλ. διάφορα ζωγραφικά κοσμήματα στα περιθώρια, καλλιγραφούσαν τους τίτλους απ' τα κεφάλαια, τα αρχικά γράμματα των παραγράφων. Κι όλα αυτά βέβαια εμπνέονταν από το περιεχόμενο.

Στην αρχή ζωγράφιζαν μόνο με την πένα που έγραφαν ή αντέγραφαν το κείμενο. Σιγά - σιγά όμως άρχισαν να μεταχειρίζονται και χρώματα, κυρίως το κόκκινο, απ' το μίνιο ή μίλτο που το μεταχειρίζονταν στο Μεσαίωνα για να φτιάνουν την ερυθρά γραφή, γι' αυτό οι διακοσμήσεις χειρογράφων ονομάστηκαν μιλτογραφίες ή μινιατούρες (από το μίνιο). Αυτή η διακόσμηση ήταν γνωστή κιόλας στους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους.

Στο βυζάντιο οι καλλιγράφοι εικονογραφούσαν διάφορα ιερά βιβλία ευαγγέλια, μηνολόγια, ψαλτήρια, ωρολόγια κλπ. και ύψωσαν τη διακοσμητική σε ξεχωριστή τέχνη, ανάμεσα στην καλλιγραφία και τη ζωγραφική. Διακοσμητές χειρογράφων εκείνη την εποχή ήταν οι καλόγεροι, που μιας και δεν είχε ακόμα ανακαλυφτεί η τυπογραφία, η τέχνη της γραφής δε διέφερε και πολύ από την ιχνογραφία. Από την εποχή του Θεοδοσίου του Μεγάλου μάλιστα, δημιουργήθηκε στο Βυζάντιο επαγγελματική τάξη καλλιγράφων. Οι Άραβες καλλιγράφοι ακόμα και σήμερα συνεχίζουν την αρχαία παράδοση, έχοντας τη διακοσμητική των χειρογράφων σαν ξεχωριστό επάγγελμα.

Από πολύ νωρίς η τέχνη εξελίχτηκε και στην Ανατολή και στη Δύση και τούτο το κρίνομε από το κείμενα που έχουν σωθεί π.χ. ένα χειρόγραφο της Γένεσης στη βιβλιοθήκη της Βιέννης του Ε' μ.Χ. αιώνα κι από διάφορα άλλα στην Αγγλία και Γερμανία.